منظور و هدف از ایجاد باغ نزد ایرانیان بخش مهمی در باغ سازی ایرانیان است که اهمیت موضوعات مرتبط با باغ همچون آبگیر میان درختستان، درختان سرو و نخل، آب روان، تخت طاقدیس در میان بیشه انبوه و باغی که صحنه پذیرفته شده جشن ها نزد ایرانیان در دوران پیش از اسلام بوده می باشد. و نقش گیاهان و آب در زندگی ایرانیان بسیار مهم بوده و این در هنر هایی مثل فرش و کاشی کاری در دوران اسلامی نمود پیدا می کند.

شکارگاه و تفریح؛ یکی از دلایل مهم علاقه ایرانیان به احداث باغ ها که عمدتا توسط پادشاهان انجام میشده هیجان شکار و علاق ایرانیان از دیرباز به این امر بوده که از آن لذت بی نظری می برده اند.

باغ باور کانونی فلسغه زندگی ایرانی ها است؛ با توجه به اهمیتی که باغ در زندگی ایرانی داشت، لذا به صورت طرح و نقشی دلخواه با تشبیه ها و استعاره های همگان پسند در می آمد. به عنوان مثال تعطیلات برای ایرانی ها استراحت در باغ و جشن ها یعنی دوستان، خوراک و موسیقی در سایه آرام درختان است. باغ مکانی برای تفکر و گفت وگو است. در باغ مدرسه ها، دانشجویان و استاد به مطالعه و مباحثه می پردازند. ممکن است قراردادها در زیر درختان بسته شود و اغلب وزرا سیاست های خود را در کنار حوض آب تعیین می کنند...او خود را در عطر فراوان گل های باغ غرق می کند و در پوست نارنجی مایل به قرمز زردآلو، طعم شیرین و تند گوشت آبدار آن را تشخیص می دهد. او کیفیت آواز هر پرنده و صدای حرکت برگ ها را در آب روان می شناسد و آگاهانه خنکای سایه و تازگی آب حوض را احساس مس کند...باغ قرن ها برای ایرانی ها صحنه بزرگ ترین شادمانی ها و محلی برای گریز از تلاش و پیچیدگی های روزمره، گردوغبار و گرمای کوچه ها و گذرها، فراغت از رنج سفر، نور شدید خورشید، هوای خشک و سوزان، و فرسودگی ساعت ها کوشش یکنواخت بوده.

باغ در اشعار و موسیقی ایرانیان؛ نویسندگان که ایرانیان را شاعرپیشه ترین مردمان می دانند، باغ را به عنوان منظره ای همیشگی در اشعار ایشان که به خاطر خودش ستوده می شود و صحنه داستان های بی پایان و منبع تشبیه دوست داشتنی و آشنا همچون معشوق، سرو، یاسمن یا گل سرخ بوده با دیوان هایی به نام های مرتبط همچون ((گلستان)) و ((بوستان)) می باشد، می بینند، و در مورد شاعران نیز این گونه تفسیر می کنند: (( شاعران ایرانی پیوسته آرزوی مزاری در باغ را داشته اند. عمر خیام گفته است که گور من در موضعی باشد که هر بهاری باد شمال بر من گل افشان می کند. همین طور سعدی که شرط کرده بود باید در باغی نزدیک شیراز به خاک سپرده شود. آرامگاه حافظ در شیراز نیز در باغی است. فردوسی نیز در باغ خودش در طابران ، بزرگترین قصبه توس به خاک سپرده شده است.

باغ در تفکر ایرانیان فراتر از زندگی مادی؛ باغ محلی رویایی، و ورای جهان است.....مثلا هنگامی که زرتشتی پارسا در می گذرد، در پایان شب سوم، خود را در میان گیاهانی می بیند که عطرهای خوش از آن استنشاق می گردد. ویا در دین اسلام که پاداش های خاص نیکوکاران در زندگی جاودانی در باغ مقدس بهشت قرار داده شده است.بنابراین نیاز به باغ در ایران ریشه دار تر، مشخص تر و جهانی تر از شیفتگی ژاپنی ها به گل ها و عشق انگلیسی ها به دشت و دمن و روستا می باشد.

منبع: وبلاگ باغ ایرانی www.persiangardens.blogfa.com

برگرفته از کتاب سیری در هنر ایران